اردوی تجاری‌سازی فناوری

مقدمه

توسعه نظام‌های ارزیابی در کنار رشد دیدگاه‌های رهبران سازمان‌های تحقیقاتی بزرگ، منجر به آن شده که نگرش سنتی به دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به عنوان تولیدکننده و اشاعه‌دهنده علم و دانش مورد تجدید نظر قرار گیرد و نگرش جدیدی نسبت به آن‌ها شکل گیرد.

در این نگرش جدید، این مراکز دارای مسئولیت بیشتری در تبدیل دستاوردهای تحقیقاتی خود به عوامل فراهم کننده ایجاد ارزش افزوده و
رشد اقتصادی، رفاه عمومی و ثروت در جامعه می‌باشند و ناگزیر نیاز به فرهنگ‌سازی و مهم‌تر از آن، سازمان‌دهی فرایندهای عملیاتی با هدف تجاری‌سازی دستاوردهای فناورانه دارند.

فرآیند تجاری‌سازی محصولات و فناوری‌ها، شامل مراحل بسیار متنوع، پیچیده، پرهزینه و زمان بر می‌باشد. بنابر این پژوهشگاه‌ها،
پژوهشکده‌ها، شرکت‌های فناور و مراکز دانش‌بنیان برای پیمودن این مسیر، همواره با دشواری‌های زیادی روبرو هستند. با توجه به کثرت این مراکز و افزایش روز افزون گرایش بنگاه‌های اقتصادی به فعالیت در حوزه‌های دانش‌بنیان، ضرورت توجه ویژه و تمرکز بر موضوع تجاری‌سازی دستاوردهای دانش بنیان بیش از گذشته می‌باشد.

با نگاهی به عملکرد پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های گذشته می‌توان دریافت که بر خلاف توانمندی‌های فراوان در تولید و توسعه فناوری، بسیاری از آن‌ها در امر تجاری‌سازی فناوری ناموفق عمل کرده‌اند. از این رو هدف اصلی اردوی تجاری‌سازی فناوری سمانتکس، پیاده‌سازی روشی نوین و در عین حال کاربردی در زمینه تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و فناورانه در سطح کشور می‌باشد.

بیان مسئله

سازمان‌های دانش‌بنیان فعال در سطح کشور، علی‌رغم دستاوردهای علمی بی‌نظیر در زمینه‌های تخصصی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند که بخش عمده‌ای از آن‌ها ناشی از حاکم شدن روحیه و نوع نگاه دولتی (وابسته به نفت) به توسعه و تجاری‌سازی فناوری می‌باشد. شرایط مراکز پژوهشی و دانشگاهی در حال حاضر به گونه‌ای نیست که افرادی بادانش و مهارت‌های مناسب در حوزه‌های مدیریت، کسب و کار، بازاریابی، فروش، مالی و … را در خود پرورش داده و یا جذب و نگهداری کنند؛ یا این که بسیاری از پژوهشگران و فناوران خود را متولی تمام مراحل توسعه فناوری در حوزه کاری خود می‌دانند و مجالی برای نقش‌آفرینی دیگران علی‌الخصوص بخش خصوصی باز نمی‌کنند و …

از سویی دیگر، بازار فناوری با بازار محصولات و خدمات بسیار متفاوت است. معمولاً اثبات قابلیت‌های فناوری به مشتریان بالقوه دشوار است و سازوکارهای خاص خود را می‌طلبد. قیمت‌گذاری فناوری به کلی با قیمت‌گذاری محصول و خدمت تفاوت دارد. حجم و نوع اطلاعاتی که تأمین‌کننده فناوری می‌تواند در اختیار شرکت‌های همکار و مشتریان بالقوه قرار دهد، باید با دقت تعیین شود و کوچک‌ترین اشتباهی باعث می‌شود که کل بازار فناوری مربوطه برای همیشه از بین برود.

فرآیندهای سازمانی و ارتباطات شرکت‌های تأمین‌کننده فناوری متفاوت است. در کسب و کار فناوری محور به توانمندی‌هایی چون آینده‌نگاری فناوری، رصد فناوری، برنامه‌ریزی فناوری، مدیریت نوآوری، مدیریت مالکیت فکری، مدیریت شبکه‌های نوآوری، مستندسازی فناوری و … نیاز است که برای بیشتر فناوران ایرانی ناشناخته هستند.

در حال حاضر بسیاری از مؤسسات پژوهشی و فناوری کشور ما با چالش‌های متعددی روبرو هستند و رکود اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و کاهش درآمدهای کشور نیز نقش این سازمان‌ها را هر چه بیشتر دستخوش تغییر کرده است. ازاین رو، تجاری‌سازی فناوری برای دست‌یابی به منابع مالی بیشتر در کنار امکان کاهش بودجه‌های دولتی، با توجه به مشکلات مالی که این روزها دولت با آن دست و پنجه نرم می‌کند، به موضوعی کلیدی برای این نوع سازمان‌ها، بیش از پیش بدل شده است.

با عنایت به موارد فوق‌الذکر، سمانتکس در زمینه تجاری‌سازی فناوری‌ها و با هدف ایجاد تحول بنیادین در فرآیند تجاری‌سازی دستاوردهای
فناورانه سازمان‌های پژوهش محور، اقدام به طراحی و پیاده‌سازی اردوی تجاری‌سازی نموده است. در این اردو، تلفیقی نوین از آموزش‌های کاربردی و مشاوره گروهی صورت می‌گیرد.

ضرورت اجرای اردوی تجاری‌سازی فناوری

در کنار تنوع تعاریف و الگوهای تجاری‌سازی، نکته باریکی نیز در این بین وجود دارد که الزاماً استفاده از فرآیندها و الگوهای تجاری‌سازی
محصولات و فناوری‌های نوین در کشورهای پیشرفته جهان، منجر به تجاری‌سازی فناوری‌ها در کشورهای کمتر توسعه یافته نمی‌شود؛ چرا که عوامل و چالش‌های متعددی در کشورهای در حال توسعه بر سر راه تجاری‌سازی فناوری قرار دارد که بسیاری از آن‌ها در کشورهای توسعه یافته وجود ندارد.

به همین جهت الگوهای توسعه یافته در کشورهای غربی متناسب با زمینه محیطی آن کشورها است. به همین دلیل برای حل چالش‌های تجاری‌سازی فناوری در کشورهای درحال توسعه نظیر ایران، که اغلب به دلیل واردات بی رویه فناوری، بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه طفره رفته و انجام این مهم را بر عهده مؤسسات تحقیقاتی دولتی قرار داده است، باید با شناخت مراحل تجاری‌سازی فناوری در داخل کشور، ضمن ارائه آموزش و مشاوره لازم در این زمینه، همراهی با پژوهشگران و فناوران در هر یک از مراحل اجرای فرآیند تجاری‌سازی انجام گردد.